Αποκλειστική συνέντευξη στη Δέσποινα Δημότση. Τεύχος 46 Ιούλιος 2024!
Η Δρ. Βανέσσα Φαρσαδάκη είναι Αμερικανίδα – ελληνικής καταγωγής – συγκεκριμένα από Πύλο, Κρήτη, Κάρπαθο και Σκόπελο-, όπου ζει και εργάζεται στο Houston, (Texas) ως σύμβουλος διαστημικής υγείας, καθώς ασχολείται με θέματα Ηθικής της Διαστημικής Ιατρικής και βρίσκεται σε πολύ καλό δρόμο ώστε να γίνει η πρώτη Ελληνίδα αστροναύτης στην ιστορία της Ελλάδας.
Είναι Πρόεδρος και Διευθύνων Συνεργάτης της Space Exploration Strategies LLC. Οι επιστήμες που ακολούθησε είναι Βιολογία, Γενετική, Business, Αστρονομία και Αστροφυσική με διατριβή στην ατμόσφαιρα εξωπλανητών, Ιατρική με αντίστοιχη διατριβή στη νομοθεσία ακτινοπροστασίας πιλότων κι αστροναυτών και μεταδιδακτορική έρευνα στο Baylor College of Medicine σε συνεργασία με το πρόγραμμα της Γενετικής ακτινοπροστασίας της NASA.
Έχει γράψει και συγγράψει πληθώρα άρθρων που υποστηρίζουν την πρόοδο στον τομέα της ειδικότητάς της, και η εμπειρία της στις επιστήμες της έκθεσης και προστασίας κατά της ακτινοβολίας, την έχουν ήδη κάνει περιζήτητη σύμβουλο σε σημαντικά προγράμματα υψηλού επιπέδου. Μιλάει 18 γλώσσες, 11 από αυτές σε ψηλό βαθμό, απόδειξη της ικανότητάς της να αλληλεπιδρά με ένα ευρύ φάσμα κοινού. Έχει ως μητρικές τα Ελληνικά, τα Αγγλικά και τα Γαλλικά, ενώ μιλάει Ιταλικά, Ισπανικά, Γερμανικά, Ρώσικα, Εβραϊκά, Αραβικά, Γιαπωνέζικα, Μανδαρίνικα. Με λίγα λόγια έχει στο ρεπερτόριο της 2-3 από τις πιο δύσκολες γλώσσες και γραφές του πλανήτη και με αρχαιότατες καταγωγές.
ΔΔ: Έχοντας ένα ευρύ φάσμα σπουδών θα ήθελα να μας πείτε πως καταφέρατε και διαπρέψατε σε όλα αυτά εφόσον όλα έχουν μεγάλες απαιτήσεις.
ΒΦ: Το πάθος κι η αγάπη για τη γνώση με οδηγούσαν πάντα κι εξακολουθούν να με οδηγούν. Ο στόχος του διαστήματος ήταν πάντα παρών, αλλά οι έννοιες που εξυπηρετώ τώρα προέκυψαν στην πορεία. Ήμουν τυχερή για 3 πράγματα: 1. Για το ότι γεννήθηκα Ελληνο-Αμερικανίδα 2. Για το ότι έχω για μαμά μια σπουδαία εκπαιδευτικό και 3. Για το ότι συνειδητοποίησα αρκετά νωρίς το κενό που υπήρχε στη διαστημική ιατρική. Όλα τα υπόλοιπα προέκυψαν και προκύπτουν μέσα από σκληρή δουλειά.
ΔΔ: Τι σας ενέπνευσε ώστε να ασχοληθείτε με το Διάστημα γενικότερα; Υπήρξε κάποιο πρόσωπο που σας προέτρεψε προς αυτήν την κατεύθυνση;
ΒΦ: Έχοντας μνήμες από παιδί του αστρικού ουρανού από καλοκαίρια στην Ελλάδα, καθώς κι από την έμπνευση ενός καθηγητή στο γυμνάσιο, είχα συνειδητοποιήσει την αγάπη μου για το διάστημα από νωρίς. Παρόλα αυτά, κανείς δε με προέτρεψε να ακολουθήσω ούτε σπουδές, ούτε καριέρα στον τομέα. Ήταν από τις πιο δύσκολες αποφάσεις της ζωής μου το να αφήσω την μάχιμη ιατρική και να ακολουθήσω κάτι που δεν υπήρχε καν. Άκουσα πολλές φορές ότι «θα έκανα λάθος» κι ότι «θα το μετάνιωνα». Η φωνή μέσα μου όμως ήταν πιο δυνατή κι όντας σίγουρη για τις γνώσεις μου και σε κάποιο βαθμό και για τις δεξιότητες μου, πήρα μία από τις πιο σημαντικές αποφάσεις της ζωής μου. Έκτοτε έχω πάρει αρκετές αποφάσεις που θα τρόμαζαν πολλούς, αλλά έχω αρχίσει και γίνομαι όλο και καλύτερη σε αυτό καθώς δε με φοβίζουν τόσο πολύ οι δραστικές αποφάσεις πλέον.
ΔΔ: Ως μαθήτρια Λυκείου θυμάμαι στην Β΄τάξη Γενικού Λυκείου είχαμε μάθημα «Αστρονομίας». Πόσο σημαντικό είναι για τους μαθητές γενικότερα να έρχονται σε επαφή με την ομορφιά της Αστρονομίας από μικρή ηλικία; Υπάρχουν ανάλογα μαθήματα στην Αμερική; Και αν ναι σε ποια τάξη;
ΒΦ: Λόγω της εργασίας της μητέρας μου, στα 12 χρόνια σχολείου, άλλαξα 11 εκπαιδευτικά συστήματα. Άρα μάλλον δε ρωτάτε το κατάλληλο άτομο… ☺ Μπορώ να σας πω ότι σε κανένα από τα σχολεία που ήμουν δεν κάναμε μαθήματα αστρονομίας. Ακόμα κι η προχωρημένη φυσική που διδάχτηκα στο λύκειο ήταν περισσότερο μηχανική απ’ οτιδήποτε άλλο. Καθώς ο τομέας του διαστήματος ανοίγει, κι όλο και περισσότερες εταιρίες συμπεριλαμβάνουν το διάστημα στη στρατηγική τους, η αγορά εργασίας θα απαιτεί να υπάρχουν εργαζόμενοι που θα μπορούν να ανταπεξέλθουν. Με αυτό το σκεπτικό έχουν ήδη αρχίσει προγράμματα στις ΗΠΑ αλλά και σε άλλες χώρες, για παιδιά όλων των ετών. διαστημική στρατηγική. Πρόσφατα το National Space Society (NSS) δώρισε σε πάνω από 100 γυμνάσια της χώρας τηλεσκόπια με σκοπό την ευαισθητοποίηση των μαθητών προς την Αστρονομία.
ΔΔ: Τι είναι η «Διαστημική Υγεία» σαν ειδικότητα;
ΒΦ: Η διαστημική υγεία δεν αποτελεί ιατρική ειδικότητα (προς το παρόν). Η χειρουργική πτήσης είναι ειδικότητα. Στην Ελλάδα προσφέρεται στην εξαιρετική σχολή της Αεροπορίας, ενώ στην Αμερική μπορεί κανείς να την τελειώσει είτε σαν στρατιωτικός (Αεροπορία ή Ναυτικό) είτε σαν πολίτης, ως δεύτερη ειδικότητα. Αυτό που αποκαλείται «Διαστημική Ιατρική» σήμερα είναι κατά κύριο λόγο η χειρουργική πτήσης που ασχολείται με αστροναύτες.
ΔΔ: Όντας επικίνδυνη η ακτινοβολία για τους Αστροναύτες τι έχει αλλάξει στο σήμερα σε σχέση με τους πρώτους και τι προβλέπετε εσείς να έχει αλλάξει στο μέλλον ώστε να έχουν λιγότερα προβλήματα με την υγεία τους.
ΒΦ: Η ακτινοπροστασία αστροναυτών δεν έχει αλλάξει τα τελευταία 60 χρόνια. Υπάρχουν σήμερα τρόποι για μερική προστασία, η οποία όμως βασίζεται στην αλλαγή ποιότητας έκθεσης ακτινοβολίας (στο επίπεδο σωματιδίων) κι όχι στην αλλαγή ποσότητας. Με άλλα λόγια η ποσότητα στην οποία εκτίθεται ένας αστροναύτης είναι ακριβώς η ίδια, σαν να μην είχε καν την προστασία. Στα επόμενα χρόνια που θα ταξιδεύουν πολλοί προς το διάστημα, είτε για τουρισμό, είτε για εργασία, θα υπάρχουν ακτινοπροστατευτικά φάρμακα που θα χρησιμοποιούν το ήδη ακτινοπροστατευκό κομμάτι του DNA μας. Επιπλέον θα υπάρχουν ακτινοπροστατευτικά υλικά, με τα οποία θα χτίζονται οι διαστημικοί σταθμοί και τα διαστημικά μεταφορικά μέσα.
ΔΔ: Πόσες πιθανότητες έχει να συμβεί ένα ατύχημα τύπου «Ocean Gate» στο διάστημα όπως συνέβη στη θάλασσα.
ΒΦ: Η εξερεύνηση είχε πάντα τα ρίσκα της. Από την εποχή των εξερευνητών, Κολόμβου, Μαγγελάνου, Μάρκο Πόλο και άλλων, δύο πράγματα ήταν σίγουρα: ότι χρειαζόταν μια δυνατή χρηματοδότηση κι ότι δεν ήταν σίγουρο για το αν θα επιστρέψουν οι άνθρωποι. Συγκεκριμένα για ατυχήματα λόγω μηχανικών προβλημάτων, έχουν ήδη συμβεί 3: ένα κατά τη διάρκεια του προγράμματος Apollo και δύο κατά τη διάρκεια του προγράμματος Shuttle. Στο μέλλον προβλέπω να συμβαίνουν ατυχήματα στο διάστημα, λιγότερο συχνά απ’ ότι αεροπορικά ατυχήματα.
ΔΔ: Ακούμε εδώ και πολλά χρόνια για τις αποικίες στον Άρη. Πότε προβλέπετε να γίνουν πραγματικότητα και πόσο δύσκολο θα είναι να ξεπεραστούν όλα τα προβλήματα που θα προκύψουν εφόσον επικρατούν διαφορετικές συνθήκες από τη Γη.
ΒΦ: Πριν από τον Άρη θα πρέπει να μιλήσουμε για τη Σελήνη. Οι σεληνιακές αποικίες θα είναι απαραίτητες πριν φτάσουμε στον Άρη. Η απόσταση Γης-Άρη είναι τόση που θα απαιτεί στάση για εφοδιασμό στη Σελήνη. Η ΝΑΣΑ ήθελε να στείλει επανδρωμένη αποστολή στον Άρη το 2039. Ο Elon Musk έχει δηλώσει ότι θα καταφέρει την ίδια αποστολή μέχρι το 2034. Τόσο το ένα όσο και το άλλο, είναι αδιανόητα αυτή τη στιγμή, όπως έχουν τα πράγματα. Ήδη το ότι η ΝΑΣΑ στέλνει ανθρώπους ξανά στη Σελήνη το 2025 είναι σπουδαίο επίτευγμα με τα σημερινά δεδομένα.
ΔΔ: Έχετε κάποια ασχολία που σας ξεκουράζει από την τόσο δύσκολη και απαιτητική εργασία σας. Αν επιλέγατε ένα εντελώς διαφορετικό επάγγελμα ποιο θα ήταν αυτό και γιατί.
ΒΦ: Η έννοια του χρόνου πάντα με μάγευε – γι’ αυτό ήθελα να ασχοληθώ και με την Αστροφυσική εξάλλου. Όσο ζούσα στην Ελβετία, είχα την τύχη να εργαστώ στον τομέα των ρολογιών. Εάν έπρεπε να επιλέξω κάτι διαφορετικό, θα επέλεγα την ωρολογοποιία. Σήμερα στον (πολύ λίγο) ελεύθερο μου χρόνο απολαμβάνω τη συλλογή έργων τέχνης κι ειδικά ρολογιών.
ΔΔ: Μου κάνει εντύπωση, επειδή τις αγαπώ, το πως μάθατε τόσες πολλές γλώσσες, πως τις θυμάστε και τις ξεχωρίζετε. Από ποια γλώσσα ξεκινήσατε και πως φτάσατε στον μαγικό αριθμό 18.
ΒΦ: Χαίρομαι που ακούω ότι αγαπάτε τις γλώσσες! Κανονικά όλοι είμαστε «προγραμματισμένοι» να τις αγαπήσουμε. Ένας δάσκαλος που δεν εμπνέει ή ένα σύστημα διδασκαλίας που δεν προσαρμόζεται στις ανάγκες του καθενός, μπορεί να πείσει κάποιον ότι είτε του αρέσουν οι γλώσσες είτε ότι δεν είναι καλός σε αυτές. Νευροεπιστημονικά μιλώντας, κάποιος μπορεί να μάθει εις βάθος μια γλώσσα μέχρι την ηλικία των 12, μετά μπορεί να φτάσει απλώς πολύ κοντά στην κατανόηση της νοοτροπίας της γλώσσας.
Γεννήθηκα σε τρίγλωσσο περιβάλλον, εξού και οι τρεις μητρικές. Θυμάμαι όταν ήμουν 9 ετών να περνάμε με τη μητέρα μου μπροστά από ένα ρωσικό βιβλιοπωλείο. Της είπα ότι μου έκανε εντύπωση η γραφή και την ρώτησα αν μπορούσαμε να μπούμε μέσα. Ήταν η μέρα που απέκτησα τα πρώτα μου Ρωσικά παραμύθια (ακόμα κι αν δεν ήξερα να διαβάζω Ρωσικά) κι έναν αριθμό τηλεφώνου. Αυτός ο αριθμός τηλεφώνου ανήκε στη δασκάλα ρωσικών που μετά από τρεις μήνες παιχνιδιού πάνω στο χαλί του δωματίου μου κι αφού είχε συνειδητοποιήσει ότι μπορούσα ήδη να συνεννοηθώ άνετα στη γλώσσα, θα έλεγε στη μητέρα μου ότι έχω ταλέντο στις γλώσσες. Μετά από τα Ρωσικά, ξεκινούσα μια καινούρια γλώσσα κάθε έξι μήνες. Τώρα πια έχω σταματήσει να προσθέτω καινούριες, αλλά απολαμβάνω να κάνω συντήρηση σε αυτές που ήδη μαθαίνω και να μου θέτω στόχους κάθε έξι μήνες, όπως την απόκτηση πτυχίων γλωσσών.
ΔΔ: Με ποιο project ασχολείστε αυτήν την περίοδο.
ΒΦ: Αυτή την περίοδο ασχολούμαι κυρίως με την ένταξη διεθνών σχέσεων και στρατηγικής διαστήματος της εταιρίας μου. Μετά από πολλές συζητήσεις με εταιρίες από την Ελλάδα αλλά και από ολόκληρη την Ευρώπη, συνειδητοποίησα ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη ενός προγράμματος που θα δρα ως «γέφυρα» ανάμεσα στην αγορά της Ευρώπης και της Αμερικής. Ο τομέας του διαστήματος μπορεί να είναι σχετικά καινούριος για την Ευρώπη, αλλά στην Αμερική είναι ήδη προσοδοφόρος. Οποιαδήποτε εταιρεία μπορεί να είναι χρήσιμη στην οικονομία του διαστήματος κι η αγορά της Αμερικής είναι το κατάλληλο περιβάλλον για την μοντέρνα εξέλιξη κάθε εταιρείας. Έχουμε ήδη πελάτες μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, αλλά και μικρές εταιρείες ιατρικών υλικών ή τεχνολογιών που έχουν συνειδητοποιήσει το κερδοφόρο περιβάλλον του διαστημικού τομέα κι επιθυμούν να μεταπηδήσουν στην Αμερικανική αγορά.
ΔΔ: Μιλήστε μας για το όραμα σας «Η πρώτη Ελληνίδα που θα βρεθεί σε στελεχωμένη Αποστολή στο Διάστημα».
ΒΦ: Για να είμαι ειλικρινής, δε με απασχολεί καθόλου αν θα είμαι η πρώτη, αρκεί να μην είμαι η τελευταία! Υπάρχουν πολλά άρθρα που υποστηρίζουν το ότι θέλω να είμαι «πρώτη», αλλά δεν είναι η καθαρή αλήθεια. Αυτό που πάντα ήθελα με το να ταξιδέψω στο διάστημα, είναι να εκπροσωπήσω την Ελλάδα. Όταν θα ταξιδέψω, για επιστημονική έρευνα, θέλω η στολή μου να έχει τόσο την Αμερικανική όσο και την Ελληνική σημαία.