Αποκλειστική συνέντευξη στη Δέσποινα Δημότση. Τεύχος 46 Ιούλιος 2024!
Ο Καθηγητής Αλέξης Π. Μητρόπουλος δίδαξε για 40 χρόνια Εργατικό Δίκαιο, Ασφαλιστικό Δίκαιο και Εργασιακούς Θεσμούς στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο.
Γεννήθηκε στον Πύργο Ηλείας και μεγάλωσε σε πολύτεκνη οικογένεια εργατών. Είναι Πτυχιούχος της Νομικής Σχολής Αθηνών, της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών και του Παντείου Πανεπιστημίου. Μεταπτυχιακές σπουδές πραγματοποίησε σε διάφορες χώρες της Δυτικής και Ανατολικής Ευρώπης. Έχει πλούσια κοινωνική δράση. Υπήρξε στέλεχος του ΠΑΚ Εσωτερικού κατά τη διάρκεια της χούντας και αργότερα ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ. Διετέλεσε Σύμβουλος στο Υπουργείο Εργασίας κατά την πρώτη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ (1981-1984) συμβάλλοντας στη θέσπιση σημαντικών φιλεργατικών ρυθμίσεων, όπως ο συνδικαλιστικός νόμος 1264/1982, η κοινωνικοποίηση ΔΕΚΟ, τα Εποπτικά Συμβούλια στις προβληματικές επιχειρήσεις, θέσπιση νομοθετικού πλαισίου για τις προσλήψεις ειδικών κατηγοριών στο Δημόσιο, νομικό πλαίσιο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας. Υπήρξε Γενικός Γραμματέας στην «Εταιρεία Δικαίου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης» (ΕΔΕΚΑ) για 10 χρόνια και μέλος του Δ.Σ. της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας (ΠΣΟ) με έδρα την Πράγα (1987-1991). Επίσης, επί σειρά ετών διετέλεσε Νομικός Σύμβουλος της ΑΔΕΔΥ και δεκάδων συνδικαλιστικών και κοινωνικών οργανώσεων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Στις Αυτοδιοικητικές Εκλογές του Νοεμβρίου 2010 ηγήθηκε του ανεξάρτητου συνδυασμού «ΑΤΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ-ΟΧΙ ΣΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ» για την Περιφέρεια Αττικής. Στις Εθνικές Εκλογές του Μαΐου-Ιουνίου 2012 και του Ιανουαρίου 2015 εξελέγη πρώτος σε ψήφους βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ στην Περιφέρεια Αττικής. Διετέλεσε Α’ Αντιπρόεδρος της Βουλής από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο του 2015 που διαχώρισε τη θέση του από τον ΣΥΡΙΖΑ και δεν ψήφισε το τρίτο αντιαναπτυξιακό και αντικοινωνικό Μνημόνιο.
Ήδη από τις αρχές του 2010, μαζί με δεκάδες νέους επιστήμονες εξειδικευμένους κυρίως στο Εργατικό και Ασφαλιστικό Δίκαιο, ίδρυσε την Ένωση για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝ.ΥΠ.Ε.Κ.Κ.), στην οποία προεδρεύει μέχρι σήμερα. Μαζί με τους συνοδοιπόρους του στην ΕΝΥΠΕΚΚ, έχει πραγματοποιήσει πάνω από 1.000 ενημερωτικές ομιλίες και διαλέξεις σε διάφορα Συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο από το 1982 έως σήμερα.
ΔΔ: Καλωσορίζοντας σας στο περιοδικό μας θα θέλαμε να μας πείτε πως επιλέξατε συγκεκριμένα να ασχοληθείτε με τον κλάδο «Εργατικό και Ασφαλιστικό Δίκαιο». Υπήρξε κάτι που έπαιξε ρόλο σε αυτήν σας την απόφαση;
ΑΜ:Το 1968, επί δικτατορίας, ο αείμνηστος πατέρας μου Παναγιώτης Μητρόπουλος, θερμαστής στο μηχανοστάσιο της ΣΠΑΠ (σήμερα ΟΣΕ) στον Πύργο διώχθηκε για τις ιδέες του. Εγώ τότε αντέδρασα με γραπτά συνθήματα κατά της χούντας στους τοίχους του 1ου Γυμνασίου Πύργου. Η Ασφάλεια του Πύργου (Διοικητής Κουμπαρίτσας) με συνέλαβε, με χτύπησε και με απόφαση της Νομαρχιακής Επιθεώρησης Εκπαίδευσης αποβλήθηκα από όλα τα Γυμνάσια της Ηλείας και της Πελοποννήσου.
Στα 16 μου αναγκάστηκα να μεταβώ στην Αθήνα, όπου ολοκλήρωσα το Εξατάξιο Γυμνάσιο στο 5ο Γυμνάσιο Αθηνών, στα Εξάρχεια. Αυτό το γεγονός με επηρέασε καταλυτικά στην επιλογή ζωής μου να ασχοληθώ επιστημονικά με το Εργατικό Δίκαιο, το Δίκαιο των Συντάξεων και επαγγελματικά με την κοινωνική κυρίως δικηγορία.
ΔΔ: Περιγράψτε μας την κοινωνία κατά την παιδική και εφηβική σας ηλικία. Ποιες ήταν οι έντονες κοινωνικές και πολιτικές καταστάσεις τότε και πως εσείς τις βιώσατε;
ΑΜ: Γεννήθηκα και μεγάλωσα, μέχρι την αποβολή μου από το Γυμνάσιο, σε φτωχό και ταπεινό περιβάλλον. Ήμουν το μικρότερο από τα τέσσερα παιδιά που με δυσκολίες και πολλές στερήσεις, σπουδάσαμε στα Ελληνικά Πανεπιστήμια. Ως μαθητής διώχθηκα από τη χούντα, ως φοιτητής διώχθηκα και βασανίστηκα από τις διωκτικές αρχές τής δικτατορίας. Ήταν δύσκολα και συναρπαστικά χρόνια που χάραξαν ανεξίτηλα όλη την υπόλοιπη ζωή μου.
ΔΔ: Πως φτάσαμε από την «χρυσή» για πολλούς δεκαετία του ’80, στην εξαθλίωση του σήμερα όσων αφορά τα εργατικά δικαιώματα. Τι πιστεύετε ότι έπαιξε ρόλο σε αυτό;
ΑΜ : Επειδή επεξεργάστηκα τα πρώτα κοινωνικά νομοσχέδια της κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου τη δεκαετία του ‘80, είμαι πολύ περήφανος για τη συμμετοχή μου σε νομοθετικές και πολιτικές παρεμβάσεις που ενίσχυσαν το Κοινωνικό Κράτος, τους μισθούς και κυρίως τις συντάξεις. Όταν πρωτοεπεξεργάστηκα το νομοσχέδιο για την αυτόματη αναπροσαρμογή των μισθών και των συντάξεων (ΑΤΑ) το 1982, ήμουν πολύ ικανοποιημένος για τη σημαντική ενίσχυση τότε των χαμηλών μισθών και συντάξεων. Το ίδιο αισθάνθηκα επίσης όταν πρωτοεπεξεργάστηκα τη νομοθεσία για την ισότητα των δύο φύλων καθώς και τον συνδικαλιστικό νόμο 1264/1982, που ακόμη παραμένει ο προοδευτικότερος στην Ευρώπη.
Εκείνη η περίοδος ήταν η πιο σημαντική τής ζωής μου. Τότε ελήφθησαν οι πιο σημαντικές αποφάσεις για την κοινωνία, τους ηλικιωμένους, τις γυναίκες και τους νέους.
ΔΔ: Ποιος ο ρόλος των μνημονίων; Για πολλούς πρωταγωνιστικός στις αλλαγές προς το χειρότερο για τα εργατικά δικαιώματα.
ΑΜ: Με τα μνημόνια θα κυβερνιόμαστε για αόριστο χρόνο και οπωσδήποτε τουλάχιστον μέχρι το 2060 σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο. Οι 810 νόμοι και οι δεκάδες χιλιάδες υπουργικές αποφάσεις θα καθορίζουν τη ζωή των σημερινών Ελλήνων και των επόμενων γενεών για δεκαετίες. Θα περιορίζουν την οικονομική και πολιτισμική ζωή μας.
Οι μνημονιακοί ηγέτες ψεύδονται στο σύνολό τους όταν υποστηρίζουν ότι δήθεν βγήκαμε από τα Μνημόνια. Ο ΕΝΦΙΑ, ο ΦΠΑ, τα Δώρα που κόπηκαν, το 6% υπέρ υγείας των θανόντων συζύγων τους που πληρώνουν κάθε μήνα οι χήρες, είναι μνημονιακοί νόμοι που ισχύουν σήμερα και θα συνεχίσουν να ισχύουν αν δεν καταργηθούν στο μέλλον.
ΔΔ : Μπορεί να υπάρξει κάποια θετική εξέλιξη στο μέλλον σχετικά με τα Ταμεία και τα συνεχόμενα ελλείμματα που παρουσιάζουν; Πως είναι δυνατόν κάποιος που εργάζεται και πληρώνει επί δεκαετίες, να βλέπει συνεχόμενες μειώσεις σε αυτά που πρέπει να πάρει στο τέλος;
ΑΜ: Το δημογραφικό, δυστυχώς, θα καθορίζει αρνητικά το μέλλον των συνταξιοδοτικών συστημάτων στον κόσμο. Όλες οι κυβερνήσεις τα επόμενα χρόνια θα επιχειρήσουν να μετακυλήσουν το κόστος τής δημογραφικής γήρανσης και της πληθυσμιακής κατάρρευσης στους λαούς και στις κοινωνίες.
Οι επιλογές τους ήταν και παραμένουν δυστυχώς οι εξής δύο: Η μείωση των συνταξιοδοτικών δαπανών που οδηγεί σε διαρκή μείωση συντάξεων και η συνεχής αύξηση των ορίων ηλικίας. Στο ασφαλιστικό και στο σύστημα συντάξεων θα ληφθούν πολύ επώδυνες αποφάσεις για ασφαλισμένους και συνταξιούχους τα επόμενα χρόνια.
ΔΔ: Θα μπορούσε η χώρα μας, όπως στο εξωτερικό, να δώσει τη δυνατότητα επιλογής του εργαζομένου αντί στον κρατικό φορέα, που υπάγεται κατευθείαν, να μπορεί να επιλέξει ιδιωτική ασφάλιση και για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αλλά και σύνταξη; Ή είναι ακόμα δύσκολο κάτι τέτοιο να γίνει πράξη;
ΑΜ: Την πρόταση αυτή δεν την συζητώ, ούτε την συστήνω. Και ως Καθηγητής Πανεπιστημίου στο Εργατικό και Ασφαλιστικό Δίκαιο, και ως Έλληνας, αλλά και ως συγγραφέας με τα περισσότερα βιβλία για το Εργατικό και Ασφαλιστικό Δίκαιο, θεωρώ ότι η χώρα μας δεν μπορεί να σηκώσει το κόστος τής ιδιωτικής ασφάλισης και περίθαλψης αφού το 1/3 του πληθυσμού ζει στα όρια τής φτώχειας, με μισθούς, συντάξεις, κοινωνικά επιδόματα και αγοραστική δύναμη σε επίπεδα Βουλγαρίας και Ρουμανίας. Η λύση ήταν και παραμένει η δραστική ενίσχυση της δημόσιας υγείας, περίθαλψης και ασφάλισης. Οι πλούσιοι και οι έχοντες υψηλά εισοδήματα, άλλωστε, επιλέγουν και σήμερα την ιδιωτική ασφάλιση και περίθαλψη.
ΔΔ: Θεωρείτε πως οι συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι αρκετά δυνατές ώστε να κρατούν τις ισορροπίες για το κοινό καλό όλων των εργαζομένων; Ή θα έπρεπε να ήταν λίγο πιο δυναμικές όταν βιώνουμε τέτοιες αλλαγές στη χώρα και στο σύστημά της;
ΑΜ: Την κρίση ηγεσίας ταυτότητας, προσανατολισμού του Συνδικαλιστικού Κινήματος έχω αναπτύξει σε πολλά από τα 21 βιβλία μου και τα 2.000 άρθρα και μελέτες μου. Το Σ/Κ δεν άντεξε την κρίση χρέους και την κοινωνική κρίση που ακολούθησε και διαρκεί ακόμη. Η κρίση ήταν πολύ βαθειά, ασύμμετρη για τις δυνάμεις τού Σ/Κ και μάλλον αξεπέραστη. Γι’αυτό μόνο το 1/4 των υπαλλήλων του ιδιωτικού τομέα συμμετέχουν στα Σωματεία και τα Συνδικάτα, τα οποία δεν έχουν σήμερα αυτονομία από τα κόμματα και δυστυχώς ούτε και από τις κυβερνήσεις.
ΔΔ: Υπάρχει κάποιος άλλος κλάδος εκτός του Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου που θα μπορούσατε να είχατε ακολουθήσει;
ΑΜ: Όλοι οι κλάδοι του δικαίου με ενδιέφεραν και θα μπορούσα να υπηρετήσω. Το Εργατικό και το Ασφαλιστικό Δίκαιο τα θεωρώ όμως πιο σημαντικά και ως επιστήμη και ως κοινωνική ενασχόληση. Η κοινωνική δικηγορία ήταν πάντα ο στόχος μου και νομίζω ότι τον μετέδωσα και στα τρία παιδιά μου (που είναι επίσης Νομικοί) αλλά και στις δεκάδες συνεργατών μου. Αυτές οι μορφές Δικαίου και επιστημονικής ενασχόλησης με ενδιέφεραν περισσότερο στη ζωή μου.
ΔΔ: Μιλήστε μας για το συγγραφικό σας έργο. Ποιο θεωρείτε το πιο ανατρεπτικό σας βιβλίο και γιατί;
ΑΜ: Από τα 21 βιβλία μου, τα πιο παρεμβατικά θεωρώ ότι είναι:
1.«Θεωρητικά Ζητήματα του Συνδικαλιστικού Κινήματος», Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1989.
2.«Νεοφιλελευθερισμός και Υποβάθμιση της Εργασίας», Εκδόσεις Αφοι Τολίδη, Αθήνα 1991.
3.«Το Τέλος του Κοινωνικού Κράτους; Αριστερά και Συνδικάτα Μπροστά στην Απορρύθμιση», Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα, α’ έκδοση Μάρτιος 2008, β’ έκδοση Μάιος 2008.
4.«Το Μέλλον των Συντάξεων», Εκδόσεις «Εφημερίδα των Συνταξιούχων 60+», Αθήνα, 2022.
5. «Αγορά εργασίας και συντάξεις. Η χρονοβόμβα του Δημογραφικού», Εκδόσεις «Εφημερίδα των Συνταξιούχων 60+», Αθήνα, 2024.
ΔΔ: Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
ΑΜ: Να είμαι δίπλα στους αδύναμους όσο ζω και αναπνέω. Να παρακολουθώ με διακριτικότητα τα τρία παιδιά μου (Αγγελική, Μυρτώ και Αλέξιος-Αιμίλιος, όλοι δικηγόροι με εξειδίκευση στο Εργατικό και Κοινωνικό Δίκαιο) στην ενασχόλησή τους με την κοινωνική δικηγορία. Να συνδράμω όσο μπορώ τις δεκάδες των συνεργατών μου στο Λεκανοπέδιο και σε όλη την επικράτεια, για το αν συνδυάζουν με συνέπεια και επαγγελματική ηθική τον βιοπορισμό με την κοινωνική προσφορά.