Αποκλειστική συνέντευξη στη Δέσποινα Δημότση. Τεύχος 48, Σεπτέμβριος 2024.
Ο Πανταζής Χούλης γεννήθηκε στο Περθ (Δυτική Αυστραλία) .
Φοίτησε σε σχολεία στην Αυστραλία και την Ελλάδα όπου μετέπειτα πέρασε στο Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου ενώ ήταν προπτυχιακός έπαιρνε μεταπτυχιακά μαθήματα. Ακολούθησε η υποτροφία στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αυστραλίας, όπου τελείωσε Μαστερ στην Αλγεβρική Θεωρία Γράφων, Διδακτορικό στα Συστήματα Ελέγχου (Ηλεκτρονική Μηχανολογία) Ενδιάμεσα ήταν στην ομάδα Βιοϊατρικής του Jasmine Project για την εύρεση των λόγων δημιουργίας του λαγόχειλου σε μικρά παιδιά (Cleft Palate), στις ομάδες CIIPS (Centre for Intelligent Information Processing Systems) και ARCME (Australian Research Centre for Medical Engineering) όπου δημοσίευσε άρθρα εντοπισμού καρκινικών μορφών σε μαστογραφίες και εγκεφαλογραφήματα με 98% επιτυχία.
Όταν έγινε Ακαδημαϊκος στο τμήμα Πολιτικής Μηχανολογίας, ήταν σε ερευνητική ομάδα με θέματα όπως τη μετάδοση ρωγμής σε συμπαγείς τείχους και τη δημιουργία διασυνδεδεμένων κτισμάτων σε εξωγήινο περιβάλλον (π.χ. στον πλανήτη Άρη). Παράλληλα, δίδασκε δύο σημαντικά μαθήματα, Risk Engineering (Μηχανολογία Επικινδυνότητας) με 300 φοιτητές, και Γενική Μηχανολογία με 700 φοιτητές, όπου διακρίθηκε με βραβεία διδασκαλίας.
Στο Καστελλόριζο ίδρυσε το Μουσείο Γρίφων και οργάνωσε και το Φεστιβάλ. Αυτή τη στιγμή ο Πανταζής Χούλης είναι από τα πιο γνωστά ονόματα παγκοσμίως στον τομέα, είναι ο άνθρωπος που έκανε τον Ρούμπικ (που έφτιαξε τον διάσημο κύβο) να τον καλέσει στο στούντιό του στη Βουδαπέστη (2009), καθώς ο ίδιος είχε πάει τον αναδιπλώμενο μηχανισμό του πολλά βήματα μπροστά.
Ασχολείται και με τον αθλητισμό. Ποδόσφαιρο, Κολύμβηση, Ποδηλασία, Ορεινό περπάτημα.
ΔΔ: Πως ήταν τα χρόνια στην Αυστραλία και πως έγινε η μετακόμιση στην Ελλάδα;
ΠΧ: Η Αυστραλία, ειδικά το Περθ, είναι ιδανικό μέρος για να μεγαλώσουν μικρά παιδιά. Έχω υπέροχες αναμνήσεις από το μεγάλο σπίτι μας, τα πανέμορφα πάρκα, την αμμουδιά στη θάλασσα και άλλα τοπία. Η μετακόμιση πίσω στην Ελλάδα, έγινε επειδή ο πατέρας μου επιθυμούσε να επιστρέψει πίσω στην πατρίδα, και να ζήσουμε κι εμείς το Καστελλόριζο. Έπρεπε να δείτε την άγρια ομορφιά του νησιού το 1976, τότε που είχαμε μόλις 78 κατοίκους! Στο Καστελλόριζο πήγα στην Α’ Ταξη του Δημοτικού κι έκανα λίγο από τη Β’ Ταξη. Τελειώσα τις υπόλοιπες τάξεις στο (παλιό) 6ο Δημοτικό στη Ρόδο, και μετά στο 4ο Γυμνάσιο και το 2ο Λύκειο. Πέρασα στο (παλιό) Πανεπιστήμιο Κρήτης που ήταν κοντά στην Κνωσσό και φυσικά στο Λαβύρινθο… το πρώτο Escape Room στην ιστορία της ανθρωπότητας!
Αγαπούσα τόσο πολύ τα μαθηματικά, που όταν ήμουν προπτυχιακός επέλεγα μεταπτυχιακά μαθήματα, και πολλοί συμφοιτητές μου με είχαν βγάλει τρελό, διότι υπήρχαν πιο εύκολα μαθήματα. Έπειτα, έχοντας διπλή υπηκοότητα, κατάφερα εύκολα να πάρω υποτροφία για να κάνω μεταπτυχιακό (Μάστερ) στην Αλγεβρική Θεωρία Γράφων στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αυστραλίας, στην πόλη που γεννήθηκα.
ΔΔ: Σε ποια ηλικία προέκυψε η αγάπη για τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες και κατ’ επέκταση για τις υπόλοιπες ειδικότητες που ακολουθήσατε με επιτυχία.
ΠΧ: Θυμάμαι όταν ήμουν επτά χρονών είδα μια εκπομπή με το Μαγικό Τετράγωνο στην ΥΕΝΕΔ. Κι ενώ έλυσα το γρίφο, οι γονείς μου και τα αδέλφια μου είτε δεν μπορούσαν ή απλά δεν έδειξαν ενδιαφέρον. Εμενα φυσικά μου άρεσε η πρόκληση, είδικά όταν κατάφερνα να λύσω το πρόβλημα. Μετά έφτιαχνα τρισδιάστατους γρίφους, ακόμα κι αν αυτό σημαινε πως κατέστρεφα κουζινικά εργαλεία της μαμάς μου. Παράλληλα, το 1979 οι γονείς μου με είχαν βάλει να μάθω μουσική (μπουζούκι), αλλά πιο πολύ με ενδιέφεραν οι νότες και οι μαθηματικές διαφορές που είχαν τα τέταρτα και τα ολόκληρα!
Έτσι άρχισα σιγά σιγά να αποκτώ ένα μείγμα γνώσης και εμπειρίας, το οποίο είναι και το κλειδί για να γίνουμε δημιουργικοί.
ΔΔ: Μιλήστε μας λίγο για τον τομέα της Βιοϊατρικής που ασχοληθήκατε καθώς και για την διδασκαλία σας ως Ακαδημαικός.
ΠΧ: Όταν τελείωσα το (ήδη 80 σελίδων!) Μάστερ στα Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αυστραλίας, μου είχε προφανώς δοθεί η επιλογή να το συνεχίσω σε Διδακτορικό. Αυτό όμως θα σήμαινε επανάληψη πολλών διατυπώσεων, ενώ πάντα ήθελα να κάνω κάτι νέο και καινοτόμο. Μετά από μια εργασία με θέμα τη Γεωφυσική, το 1999 με 2000 πήρα μέρος στο πρόγραμμα Jasmine της Smile-Τrain που αφορούσε παιδιά γεννημένα με λαγόχειλο. Η ομάδα μας, μέσω μια βάσης δεδομένων με είκοσι χιλιάδες (20.000) μητέρες από τη Δυτική Αυστραλία, βρήκε πως εκείνες που έτρωγαν το παραδοσιακό άλειμμα της Αυστραλίας Vegemite, είχαν όλες παιδιά δίχως το λαγόχειλο. Μάλιστα, μας προσκάλεσαν στο νοσοκομειο John Hopkins στη Νέα Υόρκη για να παρουσιάσουμε τα ευρήματα μας.
Ένα χρόνο μετά είχα την τιμή να προστεθώ στην ομάδα της ARCME (Australian Research Centre for Medical Engineering), όπου δημοσίευσα έρευνα για τον εντοπισμό όγκων σε μαστογραφίες και εγκεφαλογραφήματα με 98% επιτυχία. Λίγο αργότερα ξεκίνησα το Διδακτορικό μου στα Συστήματα Ελέγχου (Ηλεκτρονική Μηχανολογία), κι έγινα μέλος της ομάδας CIIPS (Centre for Intelligent Information Processing Systems) με επίκεντρο τη Ρομποτική.
Η διδασκαλία είναι επίσης ένα μεγάλο κεφάλαιο της ζωής μου. Από το Γυμνάσιο βοηθούσα συγγενείς και φίλους στα Μαθηματικά, Φυσική και Χημεία, χρησιμοποιώντας πολλά αστεία και παιχνιδιάρικα παραδείγματα. Τότε διαπίστωσα πως τα παιχνίδια γενικά ενισχύουν τη δύναμη της εκπαίδευσης, καθιστώντας την πιο ελκυστική, κατανοητή, αποτελεσματική και διασκεδαστική. Κι όταν πια δίδασκα στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αυστραλίας (στο μάθημα της Γενικής Μηχανολογίας που κάλυπτε όλα τα είδη Μηχανολογίας),οι φοιτητές μου έδωσαν πάρα πολύ υψηλή βαθμολογία, καθιερώνοντας με ως τον καλύτερο λέκτορα Θετικών Επιστημών σε όλη τη Δυτική Αυστραλία, και με κατάταξη στην 144η θέση από 20162 υποψηφιότητες από όλη την Αυστραλία, σε όλους τους κλάδους, και σε όλα τα ιδρύματα, σχολεία, κολλεγια, κ.α.
ΔΔ: Πως πήρατε την απόφαση να αφήσετε όλα αυτά για να ζήσετε στο Καστελλόριζο. Περιγράψτε μας αυτό το όμορφο ακριτικό νησί και γιατί αξίζει να το επισκεφθεί κάποιος!
ΠΧ: Το ότι βρέθηκα στο Καστελλόριζο σε τρυφερή ηλικία έπαιξε σημαντικό ρόλο. Αλλά πιο σημαντικό ρόλο έπαιξε το γεγονός πως μέσω συνεδρίων ταξίδεψα σε όλον τον κόσμο. Η σύγκριση με την Ελλάδα ήταν αναπόφευκτη, και το προσωπικό μου συμπέρασμα ήταν πως η Ελλάδα είναι η ομορφότερη χώρα στον κόσμο και το Καστελλόριζο είναι ο ομορφότερος τόπος της Ελλάδας. Άρα το νησάκι μας είναι το ομορφότερο μέρος στον κόσμο! (κάτι που άλλωστε παραδέχονται και οι τουρίστες που έρχονται εδώ). Έπειτα από μερικά χρόνια ως ακαδημαϊκός στην Αυστραλία, ο αριθμός των φοιτητών υπό την ευθύνη μου μεγάλωνε, καθώς και το άγχος. Είχα φτάσει σε ένα σημείο που αισθανόμουν να «καίγομαι» παρά τον εντυπωσιακό μισθό που έπαιρνα. Τα χρήματα είναι πάντα σημαντικά, αλλά ποτέ έναντι της υγείας και της ποιότητας ζωής. Παράλληλα, η επιστροφή στο Καστελλόριζο με την πανέμορφη και φιλική φύση ήταν συνεχώς στο μυαλό μου.
Το Καστελλόριζο είναι ένα μοναδικό νησί. Με αναρίθμητα αρχαία μνημεία, με παρθένα φύση και ενδημικά είδη, με την ιδιαίτερη Γαλάζια Σπηλιά και τα τριγύρω νησάκια, με τα μονοπάτια που έχουν εκπληκτική θέα, με τις παραδόσεις του και με τον πολιτισμό του που εμπεριέχει γρίφους. Και φυσικά τώρα υπάρχει και το Μουσείο Γρίφων.
ΔΔ: Μιλήστε μας για τους γρίφους. Πως ξεκινήσατε να τους συλλέγετε και πως προέκυψε το Μουσείο Γρίφων στο Καστελλόριζο. Πως διοργανώθηκε το Φεστιβάλ Γρίφων;
ΠΧ: Τέλη της δεκαετίας του 70 και αρχές του 80, ήταν η εποχή που μπήκε δυναμικά ο κύβος του Ρούμπικ στη ζωή μας, ουσιαστικά φέρνοντας όλους τους γρίφους στο προσκήνιο. Η συλλογή έγινε με πολλούς τρόπους, αλλά μεγάλωσε και γιγαντώθηκε όταν επέστρεψα στην Αυστραλία.
Εκεί ξεκίνησα το σύλλογο Mechanical & Mathematical Puzzle Club (MMPC), ο οποίος δυστυχώς δε συνεχίστηκε από τους Αυστραλούς φίλους μου όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, διότι κανείς δεν είχε μεγάλη συλλογή ή αρκετές γνώσεις για τα διάφορα είδη γρίφων. Άφησα πάντως ένα αποτύπωμα ως ο διοργανωτής των δύο πρώτων επίσημων WCA αγώνων γρήγορης επίλυσης του κύβου του Ρούμπικ στη Δυτική Αυστραλία. Σήμερα το γεγονός αυτό έχει γιγαντωθεί με εκατοντάδες συμμετοχές, και νιώθω πολύ υπερήφανος για τους συνεχιστές.
Και μετά, όταν γύρισα στο Καστελλόριζο, το Μουσείο Γρίφων ήταν δεδομένο, ειδικά με την τεράστια συλλογή που ήδη είχα, με πολλά συλλεκτικά και σημαντικά παγκοσμίως εκθέματα. Να τονίσω πως, από τους περίπου 5000 γρίφους της συλλογής μου, οι 800 είναι δικές μου κατασκευές και πρωτότυπα. Υπήρξαν δύο εποχές που ήθελα να ξεκινήσω ένα μεγάλο γεγονός με την ονομασία ΜΕΓΙΣ (Μεγίστειο Επιστημονικό, Γριφολογικό, και Ιστορικό Συμπόσιο). Αλλά λόγω συνθηκών (αποτυχημένος γάμος, COVID) το εγχείρημα αναβλήθηκε και τις δύο φορές. Από το 2008 είχα ξεκινήσει το KEC (KastellorizoEnigma Congress), ενώ από το 2017 ξεκίνησα τους Διαγωνισμούς Γρίφων ΜΑΑ (Μεγίστειος Αινιγμάτων Αγών) που διατηρείται έως σήμερα (αν και για την ώρα, λόγω έλλειψης χρόνου, ενέργειας και βοήθειας, αναγκάστηκα να διατηρήσω μόνο τον έναν από τους τέσσερις διαγωνισμούς). Το 2020 ιδρύθηκε ο σύλλογος ΕΝ.Ι.Γ.ΜΑ (Ένωση Ιδεών Γρίφων και Μαθηματικών) ενώ άνοιξε και το Μουσείο Γρίφων. Ενώ το 2021 ήταν η κομβική χρονιά. Έχοντας γνωρίσει από το 2019 την Ελένη Γραμματικοπούλου, εκείνη μέσω της πολυετούς εμπειρίας της στην Επικοινωνία της Επιστήμης, έδωσε το έναυσμα για το ξεκίνημα του Φεστιβάλ Γρίφων, ενός γεγονότος τόσο μεγάλου, που ούτε εμείς οι ίδιοι δεν το περιμέναμε.
Η προσέλευση στο Φεστιβάλ Γρίφων ήταν τεράστια από το ξεκίνημα του. Αλλά η οικονομική βοήθεια από το κεντρικό κράτος ήταν αναιμική για ένα γεγονός που είναι μοναδικό παγκοσμίως. Ο «κλήρος» για την αναπλήρωση του 99% των απαιτούμενων εργασιών (γραφειοκρατικά, οργανωτικά, κ.α.) έπεσε σε μένα και στην Ελένη, κάτι που επηρέασε αρνητικά την υγεία μας αλλά και τα οικονομικά μας. Διότι δεν είμαστε μόνο διοργανωτές, αλλά αναγκαστικά είμαστε επίσης και εθελοντές και χορηγοί.
Έιχαμε σημαντικές βοήθειες από ιδιώτες, αλλά όχι αρκετή για το μέγεθος του Φεστιβάλ Γρίφων, Η δουλειά ήταν τόσο αποπνικτική, που μας έβαζε πολλές φορές σε σοβαρές σκέψεις για το αν πραγματικά αξίζει τον κόπο. Μάλιστα, για ένα διάστημα, είχα αναγκαστεί να παρατήσω εντελώς τη μελέτη και την παραγωγή γρίφων, φτάνοντας σε σημείο κατάθλιψης. Επιπρόσθετα, έχω μπει στον 6ο χρόνο που λαμβάνω καθημερινά κορτιζόνη, λόγω ενός επικίνδυνου αυτοάνοσου (για το οποίο στην Αυστραλία δικαιούμαι αναπηρική σύνταξη). Όμως ευτυχώς, το βουνό και η θάλασσα του Καστελλορίζου με βοηθούν στην εξισορρόπιση αυτών των θεμάτων υγείας, διατηρώντας τον εαυτό μου σε άριστη φυσική, νοητική και πνευματική κατάσταση.
Ένας πολύ σημαντικός λόγος της ύπαρξης του Μουσείου Γρίφων και του Φεστιβάλ Γρίφων στο Καστελλόριζο είναι πως οι δύο Έλληνες με καταγωγή από το Καστελλόριζο, ο Μιχάλης Τούλουζας κι εγώ, εκπροσωπούμε ενεργά τη χώρα μας στο Διεθνή Οργανισμό Γρίφων. Το ενδιαφέρον είναι πως γνώρισα το Μιχάλη μέσω του Διεθνούς Οργανισμού Γρίφων, ενώ έπειτα έμαθα πως έχουμε αμφότεροι καταγωγή από το Καστελλόριζο. Φυσικά υπάρχουν και άλλα πολλά που συνδέουν τους γρίφους με το Καστελλόριζο, όπως για παράδειγμα, χειρόγραφα περιοδικά με γρίφους του 19ου αιώνα που βρίσκονται στο Λαογραφικό Μουσείο του νησιού. Ίσως το νερό της στέρνας που πίναμε μικροί εμείς και οι πρόγονοι μας να έπαιξε ρόλο.
Ευελπιστώ πως στο μέλλον θα υπάρξει μια πιο ειλικρινής στήριξη προς το νησί και σε ένα γεγονός που βοηθάει έμπρακτα τον τόπο μου, αφήνοντας ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα πολιτισμού.
Σε γενικές γραμμές, η διοργάνωση καλοκαιρινών γεγονότων από μη Καστελλοριζιούς που διαφημίζονται μέσω του νησιού, βάσει λογικής, είναι απλά εκμετάλλευση του ήδη υπάρχοντος τουριστικού πληθυσμού και δε βοηθά το νησί και τους υπερ-απασχολημένους ντόπιους. Δεν είναι τυχαίο το ότι αποτελούν γεγονότα κοινότυπα, παντελώς άσχετα με το νησί και τον πολιτισμό του, ενώ λαμβάνουν γενναίες κρατικές χορηγίες για τους λάθος λόγους. Και παρά τις χορηγίες, στήνουν δικά τους τραπέζια για να πουλήσουν τα τουριστικά τους αντικείμενα, ουσιαστικά ανταγωνίζοντας ανεπίτρεπτα τους Καστελλοριζιούς στην καλύτερη εποχή του χρόνου.
Σε πλήρη (αλλά θετική) αντίθεση, το Φεστιβάλ Γρίφων, πάντα βασίζεται στην επίλυση προβλημάτων και αντιστέκεται σθεναρά σε τέτοια «φαινόμενα», επιμηκύνοντας τη σεζόν και φέρνοντας κόσμο τον Οκτώβριο, μια εποχή που οι ντόπιοι και τα παιδιά τους μπορούν να συμμετέχουν σε πολλά δρώμενα. Όμως το πιο σημαντικό είναι η θεματική του Φεστιβάλ Γρίφων, που αφορά ντόπιο και παγκοσμίως καινοτόμο πολιτισμό, τον οποίο και εξάγει στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο.
ΔΔ: Ποιος είναι ο πιο δύσκολος γρίφος, ποιος ο πιο περίεργος, ποιος γρίφος είναι ο πιο εύκολος, ποιος είναι ο διασημότερος και ποιος είναι ο αγαπημένος σας !
ΠΧ: Ο ορισμός του γρίφου, είναι οτιδήποτε μας αναγκάζει να σκεφτούμε και να γίνουμε πιο δημιουργικοί. Μέσω γρίφων μπορεί να καλλιεργηθεί όχι μόνο η επιστήμη, αλλά και η υπομονή, η επιμονή, η ηθική, η αρετή, η κριτική σκέψη, η φιλοσοφία, κ.α.
Ο πιο δύσκολος αλλά συνάμα υπέροχος γρίφος είναι η γυναίκα. Και σε αυτό συμφωνούν πολλοί μαζί μου. Τη στιγμή που εμείς οι άνδρες πιστεύουμε πως έχουμε λύσει το γρίφο της γυναίκας, εκείνη μεταμορφώνεται εκ νέου σε έναν άλλο γρίφο. Ενώ ο πιο περίεργος γρίφος είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Ένα πλάσμα που έχει καταφέρει να κατακτήσει το διάστημα, αλλά δεν έχει καταφέρει να σώσει τον πλανήτη. Ο άνθρωπος είναι ένα παράδοξο με φυσική μορφή.
Ο πιο εύκολος γρίφος δεν υπάρχει. Διότι αν δεν μια στοιχειώδης δυσκολία, απλά δεν είναι γρίφος. Ενώ ως όρος, η δυσκολία ίσως μπορεί να μετρηθεί μεταξύ των γρίφων μια μικρής υπο-ομάδας γρίφων. Σε γενικές γραμμές, η μέτρηση ευκολίας ή δυσκολίας είναι κάτι το υποκειμενικό. Ανάλογα με τις παρελθοντικές εμπειρίες, ένας γρίφος που είναι εύκολος για έναν, είναι δύσκολος για κάποιον άλλον, και αντιστρόφως. Ως παράδειγμα, ένα ψαράς με εμπειρία στις πετονιές, είναι αυτόματα ειδικός στους εμπλεκόμενους γρίφους, δίχως να έχει μελετήσει ούτε μια σελίδα τοπολογίας.
Όσον αφορά διάσημους γρίφους, ο κύβος του Ρούμπικ, δεν είναι απλά ο διασημότερος γρίφος, αλλά βάσει πωλήσεων, είναι και το πιο επιτυχημένο παιχνίδι ολως των εποχών.
Για το ποιος είναι ο αγαπημένος μου γρίφος, έχω παρά πολλούς, και οι περισσότεροι είναι δικές μου κατασκευές. Για παράδειγμα, το Σπιτάκι του Καστελλορίζου (ανοιγόμενος γρίφος), το Οστομάχιον (ο αρχαιότερος γρίφος, από τον Αρχιμήδη), η Μέδουσα (ταιριαστικός γρίφος), και το Δωδέκαθλον (ανεξήγητο αντικείμενο).
ΔΔ: Ποιον ή ποιους θεωρείτε ως κορυφή στους γρίφους βάσει πολυπλοκότητας και καινοτομίας.
ΠΧ: Ο Ούγγρος καθηγητής Έρνο Ρούμπικ, είναι προφανώς στην κορυφή. Είναι μεν γνωστός για τον περίφημο κύβο, αλλά επινόησε και πολλούς άλλούς εκπληκτικούς (και υπερ-συλλεκτικούς πια) γρίφους οι οποίοι κοσμούν το Μουσείο Γρίφων. Το εντυπωσιακό είναι το ότι έχουν φτιαχτεί με τον αγαπημένο μου τρόπο (δηλαδή βάσει εξοντωντικής έρευνας και επαλήθευσης) σε μια εποχή (δεκαετία του 80) όπου η βοηθητική χρήση υπολογιστών ήταν ακόμα σε εμβρυακό στάδιο. Φέτος, στο Φεστιβάλ Γρίφων (11-13 Οκτωβρίου), θα είναι παρών ο Ολλανδός Όσκαρ φαν Ντέβεντερ, ο οποίος φτιάχνει νέους καινοτόμους γρίφους σχεδόν κάθε βδομάδα. Συνεργάζεται και με άλλους, ενώ χρησιμοποιεί ως κύρια πηγή παραγωγής πρωτοτύπων τις τρισδιάστατες εκτυπώσεις. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν ο Ιάπωνας Χιροκάζου Ιβασάουα, ο Φινλανδός Βέσα Τίμονεν, οι Αμερικανοί Μπραμ Κοέν και Ουάϊ Χουά. Φυσικά, δεν γίνεται να μην αναφέρω τον Μιχάλη Τούλουζα, τον κορυφαίο παγκοσμίως κατασκευαστή ξύλινων εξερευνητικών γρίφων. Για τον εαυτό μου δε θα πω τίποτα, εκτός από το ότι προτιμώ την κατασκευή φαινομενικά εύκολων γρίφων με ασυνήθιστη τροπή και απρόσμενες λύσεις, ως προϊόν αναλυτικής έρευνας. Μερικοί γρίφοι μου μπορεί να είναι μόνο δύο ή τρία απλά κομμάτια, που όμως θα βάλουν σε μεγάλη σκέψη τους λύτες. Σε γενικές γραμμές, αφήνω τις κατασκευές μου (αλλά και των άλλων κατασκευαστών) να «μιλήσουν» στους επισκέπτες του Μουσείο Γρίφων και να νιώσουν το «πολιτιστικό σοκ» που θα τους διαπεράσει δοκιμάζοντας νέους μηχανισμούς και πρωτότυπα. Με άλλα λόγια, φανταστείτε μια συναρπαστική αλλά άγνωστη γνώση χιλιετηρίδων να σας διαπερνά χωρίς ανάσα εντός μιας ώρας.
Αισθάνομαι τεράστια ευχαρίστηση όταν μετά από μια ξενάγηση βλέπω τους επισκέπτες να απομακρύνονται και να παραμιλάνε μεταξύ τους, μη πιστεύοντας τι συνέβη και το πως είναι δυνατόν να υπάρχει ένα τέτοιο μέρος στο νησί, όπου τα Μαθηματικα μέσω των γρίφων γίνονται Μαθημαγικά. Όπως καταλαβαίνετε, ο κόσμος των γρίφων είναι τεράστιος, ένα παράλληλο αλλά θαυμαστό σύμπαν,όπου ο κάθε κατασκευαστής είναι ειδικός σε συγκεκριμένα είδη γρίφων.
ΔΔ: Ποιος θεωρείται ο παλαιότερος γρίφος στην Ελλάδα και ποιος στον κόσμο.
ΠΧ: Στη συλλογή μου έχω διαφορτετικές εκδόσεις ενός γρίφου που ονομάζεται «Οστομάχιον». Είναι η σύνθεση των λέξεων Οστό και Μάχη, επειδη κατασκευαζόταν από ελεφαντόδοντο και χρειάζοταν νοητική μάχη για να λύθεί. Το Οστομάχιον είχε επινοηθεί από τον Αρχιμήδη και (σύμφωνα με το Παλίμψηστο) ο σκοπός τους παιχνιδιού είναι η τοποθέτηση 14 κομματιών με διαφορετικό τρόπο μέσα σε ένα τετράγωνο πλαίσιο.
Αν και οι εκδόσεις που έχω στη συλλογή μου προέρχονται από διαφορετικές χώρες (δηλαδή είναι ένας πασίγνωστος γρίφος στο εξωτερικό), είναι ατυχές το γεγονός πως η πλειοψηφία των Ελλήνων δεν γνωρίζει το συγκεκριμένο σημαντικότατο γρίφο. Το Οστομάχιον ήταν και το σύμβολο του Φεστιβάλ Γρίφων Καστελλορίζου το 2023 σε μια προσπάθεια να το κάνουμε ευρέως γνωστό. Παράλληλα, έχω ασχοληθεί πολλά χρόνια με το Οστομάχιον, για το οποίο ετοιμάζω ένα βιβλίο που αφορά το σωστό τρόπο τοποθέτησης των τομών, πάντα βάσει των κειμένων στα αρχαία ελληνικά. Οι κλασικές τομές δίνουν 536 λύσεις, αλλά σύμφωνα με την έρευνα μου, το αριθμός είναι δεκαπλάσιος!
ΔΔ: Σαν λάτρης του αθλητισμού, με ποιες δραστηριότητες χαλαρώνετε στο νησί;
ΠΧ: Στο παρελθόν είχα διακρίσεις σε ποδηλασία, κολύμβηση, μαραθώνιο και στο ποδόσφαιρο. Άρα, έχω το «μικρόβιο» του αθλητισμού, έτσι ώστε να τηρώ τη ρήση «νους υγιής εν σώματι υγιεί».
Λόγω των μεγάλων και απότομων υψομετρικών διαφορών, τα βουνά του Καστελλορίζου είναι ιδανικά για απαιτητική αλλά και ευχάριστη προπόνηση. Επίσης, βρίσκω πολύ εθιστική τη διάνοιξη μονοπατιών, τα οποία αποκαλύπτουν νέα σημεία με φανταστική θέα.
Επίσης, τα κρυστάλλινα νερά του νησιού προσφέρονται για κολύμβηση σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Αλλά εκτός από τον εαυτό μου, είναι ζήτημα να έχουν βουτήξει άλλοι το χειμώνα στη θάλασσα (εκτός από 1-2 φορές που είδα κάποιους Αυστραλούς). Προσωπικά θεωρώ την κολύμβηση το καλύτερο άθλημα με μεγάλη διαφορά από όλα τα υπόλοιπα, διότι γυμνάζει, επουλώνει, και φυσικά, χαλαρώνει.
ΔΔ: Ποια είναι τα δικά σας μελλοντικά σχέδια και τι άλλο ονειρεύεστε να ετοιμάσετε για την γριφολογία και το Μουσείο Γρίφων
ΠΧ: Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς διοργανώνω Εργαστήρια Γρίφων, όπου απλά φέρνω γρίφους στο τοπικό σχολείο και όσοι θέλουν (μικροί ή μεγάλοι) μπορούν να έλθουν και να παίξουν. Έχουν υπάρξει φορές που υπάρχει μεγάλη προσέλευση, αλλά και περιπτώσεις που ήμουν μόνος μου. Φυσικά, ακόμα και μόνος, πάντα περνάω υπέροχα, διότι προφανώς περιβάλλομαι από γρίφους. Μάλιστα, σε αυτά το εργαστήρια δοκιμάζω και μερικά πρωτότυπα μου πριν τα βγάλω στην παραγωγή, δίνοντας τη δυνατότητα στους παρόντες να δοκιμάσουν κάτι καινοτόμο για πρώτη φορά παγκοσμίως.
Είναι σημαντικό να τονίσω πως για την κατασκευή και παραγωγή των γρίφων μου, χρησιμοποιώ πανίσχυρα (μαθηματικά ή μη) προγράμματα, μερικά από τα οποία δίδασκα στους φοιτητές μου στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αυστραλίας. Είναι μετρημένοι στα δάχτυλα αυτοί που έχουν ένα συνδυασμό πάθους, δημιουργικότητας, γνώσης μαθηματικών, ικανότητας προγραμματισμού, και κατοχής σπάνιας μεγάλης συλλογής γρίφων.
Έχοντας λοιπόν την τύχη της γνώσης και της εμπειρίας του θαυμαστού κόσμου των γρίφων, ήταν απλά θέμα χρόνου οι σκέψεις για τα επόμενα βήματα. Το Μουσείο Γρίφων ήταν ένας στόχος που είχα θέσει πριν πάρα πολλά χρόνια, και που έχει ήδη επιτευχθε. Το Φεστιβάλ Γρίφων με δεδομένη βάση το Μουσείο Γρίφων ήταν επίσης θέμα χρόνου το οποίο έγινε πραγματικότητα, εξάγοντας πολιτισμό από ένα ακριτικό νησί. Οι επόμενοι στόχοι είναι δύο:
1.Αναδιαμόρφωσητου Μουσείου Γρίφων, σε ένα μεγαλύτερο, ανακαινισμένο και ποιοτικότερο χώρο για την προστασία των γρίφων και για μια πιο ευχάριστη εμπειρία για τους επισκέπτες. Επιβάλλεται οι γρίφοι να βρεθούν σε έναν πιο άνετο χώρο, ώστε όλα τα εκθέματα να μην είναι το ένα πάνω στο άλλο, να μην καταστρέφονται από την υγρασία και τη σκόνη, και οι πληροφορίες (είδος γρίφου, κατασκευαστής, χρονολογία, κτλ.) να αναγράφονται δίπλα σε κάθε έκθεμα. Όλη αυτή η διαδικασία μπορεί να γίνει σταδιακά με μια επέκταση του ήδη υπάρχοντος Μουσείου Γρίφων.
2.Κατασκευή ποιοτικής μονάδας παραγωγής γρίφων στο Καστελλορίζο. Αυτή η κίνηση, αν πραγματοποιηθεί, θα βοηθήσει στη δημιουργία θέσεων εργασίας και παράλληλα στην εξαγωγή καινοτόμων γρίφων παγκοσμίως.
3. Δημιουργία της Γριφολογίας/Γριφοποιίας, ενός νέου κλάδου Θετικών Επιστημών που ως σκοπό θα έχει την γενική επίλυση προβλημάτων. Ήδη έχω έτοιμο ένα αναλυτικό πρόγραμμα με τα αντίστοιχα μαθήματα για να καλύψουν όλη την απαραίτητη διδακτέα ύλη. Ως κλάδος, ελπίζω να ξεκινήσει από την Ελλάδα, ώστε να αποδείξουμε, πως μέσω της Επιστήμης και της Ιστορίας μας, αξίζουμε να παρουσιάσουμε στον κόσμο δείγματα πρωτοπόρου πολιτισμού.
Αν και το Μουσείο Γρίφων ξεκίνησε ως ιδιωτική πρωτοβουλία, αποτέλεσε μια υπερ-προσπάθεια με ελάχιστες έως μηδενικές βοήθειες. Η τεχνογνωσία ήδη υπάρχει και κάθε χρόνο δημιουργώ νέους γρίφους, μερικούς από τους οποίους καταφέρνω με τεράστιο κόπο και προσωπικό κόστος να βγάλω στην παραγωγή. Αλλά ο ρυθμός παραγωγής είναι απελπιστικά και ανησυχητικά αργός. Και αυτό ισχύει όχι επειδή οι γρίφοι δεν έχουν δυναμική, αλλά επειδή αποτελούν ένα νέο και ανεξερεύνητο χώρο. Άρα, το μόνο που χρειάζεται είναι η θέληση για να επιταχυνθεί η διαδικασία διάδοσης μιας εξαιρετικά ωφέλιμης γνώσης.
Θα τελειώσω λέγοντας πως όλα τα παραπάνω είναι αδύνατο να περιγραφούν με λόγια. Ακριβώς όταν κάποιος ανεβεί το βουνό, είναι αδύνατο να περιγράψουμε με λόγια το άρωμα των βοτάνων, τη μαγευτική θέα, και τον καθαρό αέρα. Αλλά μια επίσκεψη στο Μουσείο Γριφων θα αποδείξει μέσω της διάδρασης τη δυναμική που έχουν οι γρίφοι στην εκπαίδευση και γενικά στην επίλυση προβλημάτων.